Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)

Tanımı

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), obsesyon ve kompulsiyonların bir arada seyrettiği kronik bir anksiyete bozukluğudur. Obsesyonlar genellikle istenmeyen ve rahatsız edici düşünceler, imgeler veya dürtülerdir. Kompulsiyonlar ise bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak veya gerçekleşmelerini önlemek için yapılan tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemlerdir.

Alt Tipleri

Kirlenme veya bulaşma

Kişinin mikroplar, kir, kimyasallar veya diğer zararlı maddelerle temas etmekten aşırı derecede korktuğu ve bu korkuları hafifletmek için sık sık temizlik veya kaçınma davranışları sergilediği alt türdür.

Şüphe kontrol

Kişinin belirli eylemleri doğru bir şekilde yapıp yapmadığına dair sürekli bir şüphe duyduğu ve bu şüpheleri gidermek için tekrarlayıcı kontrol davranışları sergilediği bir alt türdür.

Simetri

Eşyaların belirli bir düzen veya simetri içinde olmasına yönelik aşırı bir ihtiyaç hissetmenin ve bu düzen sağlanmadığında yoğun kaygı görülen bir alt türdür.

Zarar verme

Kendisine veya başkalarına zarar verme obsesyonları ile karakterizedir. Bu tür OKB'de, bireyler genellikle istemedikleri ve korkutucu buldukları saldırgan veya zarar verici düşüncelere sahiptirler. Bu düşünceler genellikle kişinin ahlaki değerleri ve inançları ile tamamen zıttır ve bu nedenle yoğun kaygıya yol açar.

Dini/ahlaki

Günah işleme veya dini kuralları ihlal etme, dini ritüelleri doğru bir şekilde yerine getirememe, ahlaki veya etik açıdan yanlış davranışlarda bulunma gibi obsesyonlar hakimdir. Bu tür OKB'de, bireyler genellikle dini veya ahlaki açıdan yanlış olduğunu düşündükleri düşünceler, dürtüler veya imgelerden dolayı yoğun bir suçluluk ve kaygı yaşarlar.

Cinsellik

Cinsel içerikli düşünceler, imgeler veya dürtülerle ilgili obsesyonlar ve bu düşüncelerin yarattığı kaygıyı hafifletmek için yapılan kompulsiyonlarla karakterize edilen bir alt türüdür. Bu düşünceler, kişinin kendi ahlaki değerleri ve inançları ile çelişir ve bu nedenle yoğun bir kaygıya neden olur.

Nedenleri

Kesinlik kazanmamasına karşın konuyla ilgili birkaç varsayım üzerine durulmaktadır. Beyindeki bazı bölgelerin ve nörotransmitterlerin işlev farklılıkları gibi biyolojik faktörler, genetik yatkınlık, stresli yaşam olayları, travmalar ve çocukluk dönemindeki olumsuz deneyimler gibi çevresel faktörler OKB'nin tetikleyicileri olabilir. Ayrıca, titiz ve mükemmeliyetçi kişilik özellikleri ile kültürel ve sosyal beklentiler de OKB'nin belirtilerini şekillendirebilir. Bu nedenlerin birleşimi, OKB'nin gelişiminde etkili olabilir.

Tedavileri

İlaç ve psikoterapi en yaygın yöntemlerdir. SSRI grubu antidepresanlar önerilir. OKB tedavisinde en etkili psikoterapi türü Bilişsel Davranışçı Terapidir. Maruz bırakma ve tepki önleme tekniklerini içerir. Bu iki yöntem tek başlarına veya gerekli durumda birlikte kullanılabilirler.

OKB günlük yaşamı çok etkileyen ve kronikleşme ihtimali yüksek olan bir kaygı bozukluğudur. Tedaviye erken başlamak ve profesyonel destek almak önem arz eder. Her bireyin OKB belirtileri farklı olabilir, bu yüzden tedavi planı kişiye özel olarak belirlenmelidir.